Dwór Górny w Nowej Rudzie

---

Historia

Dwór Górny w Nowej Rudzie jest obiektem o bogatej historii, sięgającej końca XVI wieku. Został on wzniesiony w 1598 roku przez Bernharda von Stillfrieda (1567-1637), który był małżonkiem Małgorzaty von Borschnitz (1576-1643) z Prus koło Niemczy. W szczególnym okresie, jakim była wojna trzydziestoletnia oraz druga połowa XVIII wieku, dwór ten stanowił czasowe miejsce zamieszkania właścicieli dóbr noworudzkich.

W latach 1796–1816 w jednej z jego sal odbywały się nabożeństwa dla lokalnej wspólnoty ewangelickiej, co przyczyniło się do jego kulturowego znaczenia. Oprócz zamku, dwór był jedną z rezydencji Stillfriedów obok obiektów we Włodowicach, Drogosławiu i w Jugowie. W 1812 roku, dwór przeszedł na własność rodziny Tschischwitzów, która posiadała go do lat 30. XIX wieku, wcześniej wykupując go od rodziny von Magnis.

Następnie właścicielem obiektu został Alfred von Aulock, który mieszkał w Paliwodzie, w przysiółku Biestrzynnika na Opolszczyźnie. Niestety, w 1823 roku dwór uległ pożarowi, jednak już w pierwszej połowie XIX wieku został odbudowany, co potwierdzają formy naczółkowego dachu. W latach 1850–1860 miał miejsce istotna przebudowa, podczas której dobudowano wieżę, aranżując ją w stylu neoklasycystycznym oraz nawiązując do Tudorowskiego neogotyku.

Przez wiele lat, aż do 1930 roku, dwór służył jako siedziba szlachecka. Po tym czasie został przekształcony na rządcówkę, co zmieniło jego pierwotne przeznaczenie. Co warte podkreślenia, piwnice dworu od XVI wieku spełniały rolę magazynu wina. Odpowiednia temperatura, wynosząca 12 °C, oraz sprzyjająca wilgotność, wyjątkowo sprzyjały dojrzewaniu win. Przechowywane w dębowych beczkach wina były znane ze swojego zrównoważonego smaku oraz wykształconego bukietu, co czyniło je wyjątkowym skarbem regionu.

Właściciele

Historia dworu w Nowej Rudzie odzwierciedla bogate dziedzictwo poszczególnych właścicieli, którzy przyczynili się do rozwoju tej budowli. Poniżej przedstawiamy listę kluczowych postaci związanych z tym miejscem:

• 1598-1637 – Bernhard von Stillfried (1567-1637),
• 1658-1689 – Bernhard II von Stillfried (zm. 1689),
• 1689-1702 – Bernhard III von Stillfried und Rattonitz (1641-1702),
• 1702-1720 – Raymund Erdmann Anton baron Stillfried von Rattonitz (1672-1720),
• 1720-1739 – Johann Joseph I baron Stillfried von Rattonitz (zm. 1739),
• 1739-1761 – Anna von Stillfried hrabina von Salburg (1703-1761), żona Johanna Josepha I,
• 1768-1773 – Michael Raymund baron Stillfried und Rattonitz (1730-1796),
• 1810-1812 – Anton von Magnis,
• 1812-1830 – Tschischwitz,
• 1830- – Alfred von Aulock.

Herby

Dwór Górny w Nowej Rudzie posiada dwa niezwykle charakterystyczne portale, które pełnią ważną rolę w jego architekturze i historii.

• W western portal, który znajduje się od frontu, pełni rolę głównego wejścia do obiektu. Nad tym portalem umieszczony jest kartusz, na którym znajdują się herby: von Tschischwitzów z lewej strony oraz Aulocków po prawej.
• Kolejny, wschodni portal, zlokalizowany od strony zaplecza, wyróżnia się renesansowym stylem. Na nim również umieszczono kartusz herbowy, który przedstawia herby: von Stillfriedów z lewej oraz Borschnitzów z prawej. Między nimi widnieje rok 1598.

Otaczające oba kartusze elementy dekoracyjne, takie jak maszkarony, delfiny, liście oraz wić akantu, jak również girlandy, woluty, ornamenty kandelabrowe, szyszki, rozety i rogi obfitości, wskazują na włoskie pochodzenie kamienia, co sugeruje, że dzieło to mogło zostać wykonane przez włoskiego rzemieślnika.

Po II wojnie światowej

Wnętrza Dworu Górnego stały się miejscem wielu różnorodnych instytucji po 1945 roku. Wówczas w obiekcie miały swoją siedzibę następujące placówki:

• Młodzieżowy Dom Kultury,
• Miejska Biblioteka Publiczna,
• Ognisko Pracy Pozaszkolnej,
• Poradnia Wychowawczo-Zawodowa,
• Komenda Hufca Związku Harcerstwa Polskiego.

Niestety, z biegiem lat, budynek stopniowo ulegał zniszczeniu, pozostawiony bez opieki, nieogrzewany, z cieknącym dachem, popadał w coraz większą ruinę. W 2010 roku doszło do zmian, a dwór przeszedł w ręce prywatne, co dało nadzieję na odnowienie tej historycznej budowli. Po gruntownym remoncie, który zakończono w 2012 roku, obiekt zyskał nową funkcję i obecnie funkcjonuje jako Hotel Restauracja Dwór Górny.

Obok dworu rozciąga się park, w którym swoje miejsce znalazły różne gatunki drzew, takie jak: sosny czarne, dęby, jawory oraz buk zwyczajny w odmianie czerwonolistnej.

Skarb

W czerwcu 2010 roku, podczas remontu i zrywania podłogi na drugim piętrze Dworu Górnego, dokonano niezwykłego odkrycia. Odsłonięcie podłoża ujawniło srebrną zastawę rodową von Tschischwitzów, składającą się z 195 wyjątkowych przedmiotów, w tym aż 139 sztućców.

Co ciekawe, dno jednej z mis tej zastawy ozdobione zostało grawerowanymi herbami dziewięciu znanych rodów magnackich. Te rodziny były właścicielami dóbr położonych na terenie hrabstwa kłodzkiego. Grawerunki te upamiętniają 500. rocznicę obchodów, która miała miejsce w 1847 roku w rodowej siedzibie Janików, znanej wówczas jako Scheidewinkiel, będącej jedną z najstarszych kolonii w Hrabstwie Kłodzkim, wzmiankowanej w dokumentach już pod koniec XIV wieku.

Obecnie ta wyjątkowa zastawa zostanie eksponowana w Dworze Górnym, gdzie zwiedzający będą mieli okazję podziwiać to wyjątkowe znalezisko oraz poznać historię magnackiej rodziny von Tschischwitzów.

Rezydencje Stillfriedów

Rezydencje Stillfriedów są ważnym elementem dziedzictwa architektonicznego regionu, które przyciąga uwagę zarówno turystów, jak i miłośników historii. Poniżej znajduje się kilka kluczowych lokalizacji związanych z tą rodziną:

• Dwór Dolny we Włodowicach,
• Dwór Stillfriedów w Drogosławiu,
• Pałac w Jugowie,
• Zamek Stillfriedów w Nowej Rudzie.

---

Oceń: Dwór Górny w Nowej Rudzie

---