Joseph Wittig

---

Życiorys

Dzieciństwo

Joseph Wittig przyszedł na świat 22 stycznia 1879 roku w Słupcu Dolinie, dawniej znanym jako Neusorge. W tamtym czasie obszar ten należał do wsi Słupiec, obecnie będącej częścią Nowej Rudy. Był on szóstym dzieckiem cieśli Eduarda Wittiga oraz Hanny Wittig, z domu Stranfeld. Jego młodzieńcze lata, do których często nawiązywał w dalszych etapach swojej kariery twórczej, były kształtowane przez proste wiejskie życie oraz silny autorytet ojca. Warto również wspomnieć, że jego dziadek był twórcą ruchomej szopki, która do dziś przyciąga turystów w Wambierzycach.

Jednym z kluczowych momentów w jego wczesnym życiu było spotkanie z księdzem Henrykiem Mayem, który pełnił funkcję neoprezbiterowską w Słupcu i poświęcił kilka tygodni na przygotowanie młodego chłopca do dalszej nauki. Dzięki jego wsparciu Wittig miał okazję poznać podstawy nauk ścisłych, literatury oraz języków obcych, co otworzyło mu drzwi do wykształcenia. W 1893 roku Joseph rozpoczął naukę w gimnazjum św. Macieja, znanym jako Matthias-Gymnasium, we Wrocławiu.

Studia i praca duszpasterska

W 1899 roku Wittig z powodzeniem zdał egzamin dojrzałości, co umożliwiło mu rozpoczęcie studiów na Uniwersytecie Wrocławskim. Podczas tego okresu szczególną uwagę poświęcał historii kościoła starożytnego, archeologii, oraz patrystyce. Ksiądz prof. Max Sdralka, który był jego przewodnikiem duchowym, pobudził w nim pasję do pracy naukowej, co zaowocowało osiągnięciami na polu akademickim. Ukończenie studiów nastąpiło w 1902 roku.

Po powrocie do rodzinnego Słupca oraz Nowego Gierałtowa, przygotowywał się intensywnie do doktoratu. Jeszcze w tym samym roku uzyskał tytuł doktora teologii, broniąc pracę, której tematem był papież Damazy I. 22 czerwca 1903 roku, w kościele św. Krzyża we Wrocławiu, został wyświęcony na kapłana. Swoją pierwszą mszę prymicyjną odprawił 23 czerwca 1903 roku w kaplicy sióstr jadwiżanek, u których mieszkał w czasie swoich studiów. Następnie zaczął pracę duszpasterską w nowo utworzonym wikariacie w Lubaniu, gdzie spędził 14 miesięcy.

Pisarstwo i praca naukowa

W latach 1904–1905 Joseph Wittig kontynuował swoje studia w rzymskim Pontificio Collegio Teutonico di Santa Maria in Campo Santo, które jest częścią Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego, gdzie dzięki staraniom księdza Maxa Sdralka otrzymał stypendium Instytutu Archeologicznego w Berlinie. Podczas swoich studiów prowadził badania archeologiczne nad grobem św. Sotery, rzeźbą św. Piotra w bazylice watykańskiej oraz procesem Izaaka przeciwko papieżowi Damazemu I, a wyniki tych badań publikował w prasie. W 1909 roku uzyskał habilitację, przedstawiając pracę o Ambrozjastrze.

Po ukończeniu habilitacji Wittig powrócił do posługi duszpasterskiej, najpierw w Paczkowie, a następnie we Wrocławiu w kościele NMP na Piasku. W 1909 roku postanowił przerwać pracę duszpasterską, aby skoncentrować się na karierze akademickiej. W 1911 roku został mianowany profesorem nadzwyczajnym historii kościoła. 14 stycznia 1915 roku objął stanowisko profesora zwyczajnego teologii, a w latach 1917–1918 pełnił funkcję dziekana Wydziału Teologii Katolickiej Uniwersytetu Wrocławskiego.

Pierwszy okres jego twórczości pisarskiej związany z Wrocławiem, trwał od 1922 do 1924 roku. Jednakże jego innowacyjne myśli teologiczne spotkały się z krytyką ze strony kościoła katolickiego, a część jego prac została umieszczona na indeksie. W 1922 roku w magazynie „Hochland” opublikował kontrowersyjny artykuł zatytułowany „Zbawieni” (niem. Die Erlösten), który wywołał wiele kontrowersji w kontekście nauk kościelnych i spowiedzi, co ostatecznie doprowadziło do ekskomuniki nałożonej na niego w 1926 roku. Pomimo tego, Wittig pozostał głęboko wierzącym katolikiem, przyjmując rolę wolnego pisarza religijnego; jego poglądy teologiczne są uważane za nowatorskie i wyprzedzające swoje czasy.

W 1927 roku, będąc zwolnionym z obowiązków kapłańskich, ożenił się z Bianką Geisler, córką burmistrza Bystrzycy Kłodzkiej, a obydwoje zamieszkali w nowym domu, który Joseph samodzielnie wybudował w Słupcu, gdzie obecnie mieści się muzeum jego imienia. Para doczekała się trojga dzieci: Johannesa Raphaela, Bianki Marii oraz Christopha Michaela. Lata 1928–1932 to kolejny okres pisarskiej aktywności Wittiga. W latach 1937–1943 prowadził odczyty, w tym w protestanckim środowisku północnych Niemiec. Jego działalność teologiczna znalazła swoje odzwierciedlenie w twórczości literackiej oraz w licznych publikacjach, w tym kalendarzu regionalnym „Guda Obend”. W 1946 roku, po wielu zdarzeniach, ekskomunika została zdjęta, m.in. dzięki interwencji kardynała Augusta Hlonda.

Wysiedlenie i koniec życia

Po zakończeniu II wojny światowej i włączeniu Dolnego Śląska do Polski, Joseph Wittig został przymusowo wysiedlony ze swojego domu w Słupcu 1 kwietnia 1946 roku. W trudnych warunkach, z rodziną i w złym stanie zdrowia, został przetransportowany do Niemiec. Niestety, w jego rodzinnym domu pozostały liczne manuskrypty oraz dzieła pisarskie. Ostatecznie osiedlił się w Göhrde, w rejonie Lüneburga. Zmarł 22 sierpnia 1949 roku na skutek zawału serca. Został pochowany na cmentarzu w Meschede, w Nadrenii Północnej-Westfalii.

Memoria

W dawnym domu Josepha Wittiga, zlokalizowanym w Nowej Rudzie przy ul. Słupieckiej 42, od maja 1997 roku działa muzeum jego imienia, które jest poświęcone jego życiu oraz twórczości. To miejsce jest ważnym punktem kulturowym, gdzie można poznać historię tego znakomitego twórcy.

Od roku 1997 na ziemi kłodzkiej regularnie organizowane są Polsko-Niemieckie Sympozja Wittigowskie. Wydarzenia te mają na celu upamiętnienie osiągnięć Wittiga oraz integrację miłośników jego twórczości. Kolejne edycje sympozjów miały miejsce w latach 1999, 2001, 2004 oraz 2008, gromadząc wielu uczestników z różnych krajów.

Natomiast 20 września 2002 roku, na cześć Wittiga, nadano imię jego Szkoły Podstawowej nr 3, znajdującej się w Nowej Rudzie, przy ul. Srebrnej 11. Niestety, decyzją Rady Miejskiej z 25 stycznia 2017 roku, placówka ta została zlikwidowana, a 15 lutego 2017 roku przekształcono ją w filię Szkoły Podstawowej Nr 2. Ta decyzja z pewnością wpłynęła na lokalną społeczność oraz historię edukacji w regionie.

---

Oceń: Joseph Wittig

---